Erişkin Dönemde de Aşılarınızı İhmal Etmeyin

Aşılama, bebeklik çağından itibaren başlayan ve mikrobik hastalıkların can kaybı veya sakatlığa neden olmasını önleyen bir koruyucu sağlık yöntemi olarak karşımıza çıkıyor. Aşıların sadece çocukluk çağında değil, yetişkinlik döneminde de yapılması önem taşıyor. Virüslerin şekil değiştirmesi nedeniyle grip, zatürre (pnömoni), Covid gibi aşıların düzenli olarak yapılması gerekiyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Sinem İliaz, erişkinler için aşılama yöntemleri hakkında bilgi verdi.     Aşı çocuklara özgü bir uygulama değil Rutin çocukluk çağı aşıları yapılmadan önce bebek ve küçük çocuk ölümlerinin tüm dünyada daha fazla olduğu bilinmektedir. Hatta çocukluk çağında geçirilen ağır enfeksiyonlar nedeniyle erişkin hayatta da bazı sağlık sorunları devam edebilmektedir. Bunların en bilinen örneklerinden biri de verem aşısıdır. Çocukluk çağında yapılan bu aşı ile akciğer vereminden değil, ancak öldürücü diğer verem türlerinden korunmuş olunmaktadır. Erişkin dönemde de izlenmesi gereken aşı programları bulunmaktadır. Bunlara örnek olarak zatürre (pnömoni) aşısı, grip aşısı ve yeni tanıştığımız Covid-19 aşısı sayılabilir.    Zatürre (pnömoni)  aşısı özellikle KOAH, astım ve bronşektazi hastalarına öneriliyor Zatürre (pnömoni)  aşısı bakteriyel bir zatürre (pnömoni) nedeni olan “Streptococcus pneumonia” isimli bakteriye karşı yapılan bir aşıdır. Bu aşı zatürrenin (pnömoni) en sık nedeni olan mikroba karşı bir aşılamadır. Ancak bizi diğer nadir nedenlerden ve virüs kaynaklı zatürreden (pnömoni)  koruyamaz. 65 yaş üstünde olanlara veya bilinen ciddi bir ek hastalığı olanlara (kalp, böbrek hastalığı, kronik akciğer hastalığı, vb.) yapılması önerilmektedir. Bu aşılardan biri 13 valanlı (ömürde bir kez yapılan aşı), bir diğeri de 23 valanlı ve 5 yıl arayla 2 kez yapılması yeterli olan bir aşıdır. Bu aşıların her ikisinin de yapılması önerilmektedir. Zatürre (pnömoni) aşısı olmamış bir kişiye 13 valanlı ömürde bir yapılan aşı ile başlanması ve bundan en az 4-6 ay sonra da 23 valanlı aşıyı olması önerilir. Özellikle KOAH, astım, bronşiektazi hastalarına bu aşıları rutin olarak önerilmektedir.   Grip aşısını her yıl Ekim-Kasım aylarında yaptırmak gerekiyor Zatürre aşısının yanı sıra her yıl yenilenen grip aşısının da Ekim-Kasım aylarında yaptırılması gerekmektedir. Grip salgını her yıl Ocak-Mart ayları arasında en yoğun seviyede olduğundan bu aşıları bu dönemden önce yaptırmak önemlidir ancak geç kalanlar için Haziran ayına kadar dahi yaptırılabilir. Grip aşısı olması gerekenler arasında kronik hastalığı olanların yanı sıra, sağlık çalışanları, kalabalık ortamlarda çalışan kişiler, okula giden çocuklar ve özellikle gebeler sayılabilir. Gebelerde grip çok ağır seyredebilir ve hayat kaybına neden olabilir. Ayrıca anne adayları ağır şekilde hastalandığında bebek için güvenli ilaç alternatifi de sınırlı olduğundan, bu dönemde aşılanma ihmal edilmemelidir.   Enfeksiyonlara karşı en savunmasız olduğumuz alan; evimiz! Çocukların aşılanmasının önemi ise; özellikle okula giden ve hastalanan çocuklar arasında viral hastalıkların hızla yayılması ve bu enfeksiyonun küçükler tarafından evlerindeki ek hastalıkları olan büyüklerine taşıyor olmalarından kaynaklanmaktadır. Covid-19 pandemisi sırasında da bunun örneklerini sıkça yaşanmıştır. Okulların kapalı olduğu ve maske kullanımının yaygın olduğu dönemlerde çocuk hastalıkları polikliniklerine pandemi öncesi döneme göre bile yıllık rutinin çok altında sayıda çocuk hasta başvurusu olduğu bilinmektedir. Okulların açılması ile birlikte çocuklar arasında yayılan virüs evlere de dağılmıştır. Ev bizim güvenli alanımızdır ve orada enfeksiyondan korunmak kolay değildir, aslında en savunmasız olduğumuz yer evimizdir. Bu nedenle aşılama ile enfeksiyon geçiren kişilerin virüs yükünü ve bulaştırıcılığını azaltma, hastalanan kişilerin de hastane yatışı veya ölümle sonuçlanacak hastalık geçirme olasılıklarını azaltmaya çalışılması çok önemlidir.   Virüs değiştikçe aşılarda da değişikliğe gidiliyor  Virüs değiştikçe aynı etkinlikte kullanabilmek için tıpkı yıllık grip aşısında olduğu gibi diğer aşılarda da değişikliğe gidilmesi gerekmektedir. Bu nedenle sonbahar sonu ya da kış gibi koronavirüs aşılarında bir güncelleme yapılabilir. Ancak okulların açılması ile birlikte bu dönemde vaka sayılarında hızlı bir artış da beklenebilir. Bu nedenle aşılama programından sapmamak ve en azından ilk hatırlatma dozunu 6 ay geçmişse yaptırmak gerekmektedir. İkinci hatırlatma dozu ise şimdilik bağışıklık sistemini etkileyen hastalığı olan ve 65 yaş üstü bireylere önerilmektedir.   Covid-19 aşısını ihmal etmeyin  Covid-19 pandemisi sırasında çok insan hayatını kaybetmiştir ve kayıplar azalmakla birlikte devam etmektedir. Aşılama etkisiyle; hastalık seyrinin nasıl değiştiği, aşılanan grupta kayıpların ve ağır hastalığın ne kadar azaldığını çok net görülmüştür. Bu nedenle Covid-19 aşısı yapılması, gerektiğinde hatırlatma dozlarının ihmal edilmemesi, risk grupları için de zatürre (pnömoni) ve grip aşılarının yapılması çok önemlidir.