Metaverse evrenine dair keşfetme arzusu ve teknolojide geride kalma korkusu, sektöre dair pazarı ve yatırımları büyütüyor. Facebook’un adını Meta’ya çevirmesi ve sanal arsa satışlarında yaşanan talep patlaması ile çok hızlı giriş yaptığımız metaverse pazarının 5-10 yıl içerisinde küresel ekonomiye 8 trilyon dolar kazandıracağı öngörülüyor.  Bugünün ve geleceğin teknolojisi ‘Metaverse, kaçırılmaması gereken bir yatırım fırsatı mı, riskler, olası kazanımlar nelerdir?’ gibi cevaplanması gereken sorular, Denge Değerleme’nin konunun uzmanlarının katılımıyla Digital Network Alkaş platformu üzerinden online olarak düzenlediği Gelecek Mars’ta Değil Metaverse’te mi’ webinarında cevaplandı.

“Meta-evren”in kısaltması olan metaverse, gerçek ve sanal dünyanın bir bilim kurgu vizyonunda birleştiği, insanların farklı cihazlar arasında hareket etmesine ve dijital bir ortamda iletişim kurmasına olanak sağlayan alternatif gerçeklik olarak hayatımıza çok hızlı bir giriş yaptı. Öyle ki; metaverse evrenine olan ilginin artış hızına bakarak 2022’nin kelimesinin metaverse olabileceğini ön görmek çok da zor değil.  İnsanlık bir yandan aya yolculuk ile başlayan uzay serüveninde turizm amaçlı seyahatler ve başka galaksileri keşfetme arzusu ile maceracı ruhunu beslerken, bir yandan bulunduğu ortamdan hiç ayrılmadan yeni keşiflere yelken açmasını sağlayan metaverse evreninde yolunu bulmaya çalışıyor. Sanal arsaların yüksek bedellerle alınıp satılması ile bir anda daha büyük kitlelerin dikkatini çeken bugünün ve geleceğin teknolojisi ‘Metaverse, kaçırılmaması gereken bir yatırım fırsatı mı, riskler, olası kazanımlar nelerdir?’ gibi cevaplanması gereken pek çok soru var. 

Yaklaşık 20 yıldır gayrimenkul sektöründe değerleme hizmeti sunan Denge Değerleme, bu sorulara cevap bulmak ve her gün gelişen, değişen ve evrilen, metaverse evrenini birlikte keşfetmek adına konunun uzmanları ile ‘Gelecek Mars’ta Değil Metaverse’te mi’ webinarı düzenledi. Digital Network Alkaş platformu üzerinden online olarak gerçekleşen etkinliğin moderatörlüğünü deneyimli Ekonomi TV Programcısı Hande Berktan üstlenirken, UiPath, Avrupa Başkan Yardımcısı Tansu Yeğen, Türkiye’nin ilk Metaverse Ajansı STANDBY ME Ajans Başkanı Can Yurdakul, Ödüllü Yazar, Podcaster Konuşmacı ve Girişimci Bora Özkent ve Denge Değerleme Yönetim Kurulu Başkanı Baki Budakoğlu konuşmacı olarak yer aldı. Moderatör Hande Berktan, insanlığın ilerlemesini sağlayan merak ve keşfetme arzusunun son meyvesi metaverse evrenini daha kolay keşfetmek; dahası onu daha iyi anlamak için yapay zekanın geldiği noktanın incelenmesi gerektiğini gündeme getirerek, ‘Metaverse, yapay zekanın bugünü ve yarınını’ UiPath, Avrupa Başkan Yardımcısı Tansu Yeğen’e sordu. 

“Yapay zeka o kadar çabuk ve hızlı hayatımıza girdi ki; buna neredeyse engel olamıyoruz”

İnsanoğlunun son yıllarda farkında olmadan özellikle sosyal medya üzerinden yapay zekayı oldukça fazla kullandığına dikkat çeken UiPath, Avrupa Başkan Yardımcısı Tansu Yeğen, özellikle gelecek 20 yıl içinde bu sürecin daha da kendini hissettireceğini belirtti. 2021 yılında yapay zekanın dünya pazarına 3 trilyon dolarlık bir katkı yaptığını ve bu rakamın 2030 yılında 15.7 trilyona ulaşacağını söyledi. Yeğen; “ Yapay zeka o kadar çabuk ve hızlı hayatımıza girdi ki; buna neredeyse engel olamıyoruz. Robotlar artık, servis hizmeti veriyor, otomobiller yapıyor, hatta insanın yapamadığı yumurtanın sarısını beyazından dahi ayırabiliyor. Buna yapay zeka da eklenince, adeta günümüzde robotlar beynimiz gibi oldu. Borsada bizim adımıza alım satım yapıyorlar. Bu da özellikle bireysel alım gücünün belirlenmesinde çok etken bir rol üstlenmiş durumda. Özellikle yapay zeka ile tüketime, alışverişe doğru itiliyoruz. Geldiğimiz noktada yapay zekayı dışlayamayız ya da reddedemeyiz. Yapılması gereken hayatımızı kolaylaştıracak yönlerine evriltmeyi öğrenmekten geçiyor. Çünkü hayatımızı kolaylaştıran bir unsur. İnsanların vakitlerini çalan, bilgisayar başında zaman harcamasına neden olan pek çok işi artık yapay zeka ile çözer olduk. Bizim yerimize sunum yapan, rapor hazırlayan hatta verdiğiniz üç kelime ile makale yazan yapay zeka uygulamaları var” dedi. 

“İleride fiziki olarak araba ya da ev değil bunların NFT’sini alacağız”

Yapay zeka ile metaverse ilişkisinin daha emekleme aşamasında olduğunu ama yine de metaverse kavramının özellikle insanoğlunun hayal gücü ile giderek geliştiğini de belirten Tansu Yeğen, çocukların bilgisayar oyunları sayesinde bu yeni metaverse evrenine hızlı bir giriş yaptıklarını da dikkat çekti. Yeğen sözlerini şöyle sürdürdü: “Farkında olmadan da olsa bu dünyaya giriş yaptık, ben 5-10 yıl içerisinde 8 trilyon dolarlık bir metaeverse pazarının bizi beklediğini düşünüyorum. Çok önemli bir araştırma şirketinin verilerine göre geçen yıl dijital ürünler özelinde 54 milyar dolarlık bir harcama yapılmış. Fiziksel emlağın yerine artık NFT üzerinden emlak alımlarının olacağını ve emlak sektörünün de bu durumdan ciddi anlamda etkileneceğini öngörüyorum. İleride fiziki olarak araba ya da ev değil bunların NFT’sini alacağız.”

“Metaverse, internetin kendisine dönüşecek”

Webinarın bir diğer konuşmacısı olan Ödüllü Yazar, Podcaster Konuşmacı ve Girişimci Bora Özkent ise,  Z ve Y kuşaklarının metaverse evreninde halihazırda oyunlarla yer aldığını, metaverse’in son dönemde büyük ilgi çekmesinde teknoloji ile arsa alınabilir fikrinin etken olduğuna vurgu yaptı. Özkent konuşmasında şunları söyledi; “Öteden beri oyun evreni hep vardı. Facebook bu sürece dahil olunca çok heyecan yarattı. Çünkü parasal bir güç de ortaya koymuş oldu. Bu da diğer oyuncuları peşinden sürükledi ve bir anda metaverse kavramı hızlı bir ivme yakaladı. Özellikle internette ara yüzlerin kolaylaşması ve devrim niteliğindeki dokunabilirlik ve gözlüklerin çıkmasıyla normal bir hayattan farksızlaşan bir hayata merhaba demiş oldu insanlar. Yani durumun üç boyuta taşınması insanların daha kolay anlamasına, yaşamasına, deneyimlemesine olanak sağladı. Ben yakın bir gelecekte Metaverse’in internetin kendisine dönüşeceğine inanıyorum. Çünkü bu evrende para kazabiliyor olmak, hayal gücünü zorlamak, üç boyutlu deneyimi yaşamak insanlara heyecan veriyor.”.

Temel ihtiyaçların gerçek dünyadan sağlandığı, ama sosyal, kültürel ve diğer tüm ihtiyaçların sanal dünyadan karşılanmaya başladığı ‘metaverse’ün hızlı yükselişinde insanların giderek zorlaşan gerçek hayat yüzünden bu yeni geleceği ve gerçekliği kucaklamak için oldukça istekli oluşlarının etkisinin büyük olduğunu belirten webinar moderatörü Hande Berktan, yeni düzende emlak sektörünün nasıl etkileneceğini, Metaverse’de arsa alım satımlarının nasıl olacağını, olası riskleri Denge Değerleme Yönetim Kurulu Başkanı Baki Budakoğlu’na sordu. 

“Metaverse’te satın alınan arsa değil, arsanın NFT’si”

“Öncelikle bu platform üzerinden bir düzeltme yapmak gerekir, alınan arsa değil arsanın NFT’si. İnsanlar sonuçta fiziki bir arsa almıyor.” diyen Denge Değerleme Yönetim Kurulu Başkanı Baki Budakoğlu; “Ama yine de bu tür yatırımlar yaparken  fiziki olarak baktığımız değerler iyi incelenmeli. Burada en önemli konu güvenilirlik ve bilişim altyapısının net olması. Popüler bir yaklaşımla, ünlülerin oturduğu yerlere yakın evler ya da önemli caddeler veya önemli markaların olduğu yerlere yakın lokasyonlar gibi seçenekler üzerinden insanlar kararlar veriyorlar. Ancak bu durumun metaverse kavramındaki emlak alımlarında tam olarak bir karşılığı yok.  İnsanlar hızlı bir reaksiyonla, önemli AVM’lerdeki dükkanları aldılar ama, burada dikkat edilmesi gereken şey nasıl yönetildiği, nasıl işlediği ve nasıl güvenilir olduğu. Maalesef şu an için bunun bir anayasası, kuralı yok, yakın bir zamanda şekillenecektir, ancak dikkat edilmesi gereken popüler yerler değil onların nasıl işlediği, yönetildiği.” şeklinde konuştu. 

“Metaverse geleceğinde yatırım yaparken ihtiyaç ve beklentileri doğru belirlenmeli”

Metaverse’de arsa alımında dikkate alınması gereken parametreler hakkında da webinar dinleyicilerini uyaran Baki Budakoğlu, unutulmaması gereken konuları şu sözlerle sıraladı; “ Öncelikle bu dünyada yaşadığımızı, yaşayacağımızı unutmamamız gerekiyor. Metaverse geleceğinde yatırım yaparken ihtiyaç ve beklentiler doğru belirlenmeli. Çünkü bir yerde yatırımdan bahsediyoruz, bunlar boşa gitmemeli. Arsa beklentileri, yatırım beklentileri şu an için çok oturmuş değil. Nihayetinde bizler orda avatar dediğimiz benliklerimizle temsil edileceğiz. Onlar, beslenmeyecek, üşümeyecek, barınma için özellikli bir alanlara ihtiyaç duymayacak. O nedenle gerçek hayattaki beklenti ve isteklerle metaverse alanındaki isteklerin doğru analiz edilmesinde yarar var. Şu an satılan arsalarda gündeme getirildiği için çok popüler ve çekici hale geldi.  Bu tür yatırımlar büyük şirketler, markalar için bir sıkıntı olmayabilir ama daha küçük yatırımcılar için ciddi kayıplara neden olabilir. Bu yüzden insanların metaverse evreninde yapacakları satın almaları bilinçli yapmaları gerekir”.

“Metaverse, kendi değerini yaratmak isteyenler için önemli bir fırsat”

Metaverse kavramının şirketler için yeni bir alternatif mecra olduğuna dikkat çeken ve kendi değerlerini yaratma adına önemli bir fırsat olarak görülmesi gerektiğine vurgu yapan Türkiye’nin ilk Metaverse Ajansı STANDBY ME Ajans Başkanı Can Yurdakul,  konuşmasında kendi sektörlerinde Metaverse pazarının 420 milyar dolar değerinde olduğunu ve birkaç yıl içinde bu rakamın iki üç katına rahatlıkla çıkabileceğini söyledi. Firma olarak markalara ‘bu evrende nasıl değerler yaratabiliriz?’ noktasında çalışmalar yaptıklarını belirten Can Yurdakul, buradaki ana kriterlerini ‘sıcaklık haritası’ olarak tabir ettikleri uygulama ile yönettiklerini belirtti. 

“Sonsuz bir dünyaya yolculuk yapacağımız bir mecranın daha emekleme aşamasındayız” 

Yurdakul, bu sistemi ve şirketlerin Metaverse dünyasına giriş için neler yapması noktasındaki önerilerini şu sözlerle sıraladı; “Bir dönem domain alma yarışı vardı, oradaki sıkıntılar şu an metaverse evreninde de söz konusu. Kurumlar, firmalar bir yarış içinde. Bizler sıcaklık haritası dediğimiz bir uygulama ile kriterlerimizi belirliyoruz. Arsa alımından ziyade markalara değer yaratmaya yönelik çalışmalar yapıyoruz. Çünkü aslında metaverse kavramı bunu gerektiriyor. Bu sizin nasıl etkin bir çalışma yapacağınızla ilgili. ‘Markanızın bir aktivitesi var mı?’, ‘Nasıl bir etkinlik ya da bir proje yapılacak?’, metaverse kavramının ilgilendiği sorular bunlar. ‘İnsanlar kendi arsalarını nasıl geliştirecek?’, ‘Nasıl bir deneyimlerle diğer insanların karşısına çıkacak?’, ‘Hangi hayal gücünü metaverse evrenine taşıyacak?’ bunları konuşmaya başladığımız zaman gerçek anlamda metaverse yerini bulacaktır. Yani sonsuz bir dünyaya yolculuk yapacağımız bir mecranın daha emekleme aşamasındayız diyebilirim.” 

“Metaverse; en çok eğlence, eğitim ve turizm sektörlerine ivme katacak”

Herkesin herhangi biri veya herhangi bir şey olabileceği ve potansiyel olarak her şeyi gerçekleştirebileceği dijital bir alan olarak dikkat çeken metaverse kavramının eğlence, eğitim, sağlık ve hatta turizm sektörlerinin geleceğini yakından ilgilendireceğine vurgu yapan UiPath, Avrupa Başkan Yardımcısı Tansu Yeğen de konuşmasının ikinci bölümünde özellikle bazı sektörlerin metaverse kavramından ciddi şekilde faydalanacağını belirtti. Yeğen; “Turizm, eğitim, eğlence ve hatta sağlık sektörü metaverse üzerinden ciddi bir potansiyel yakalayacak.  Metaverse’te otel kurulacak, tatile çıkılacak, ödemeler kripto paralarla yapılacak. İnsanlar sanal gözlüklerini takıp Efes harabelerini gezebilecek, sonra buraya gelip ziyaret edebilecek. Yine aynı şekilde eğlence ve müzik sektörü bu anlamda ciddi girişimlerde bulunmaya başladı bile. Şarkılarının ilk lansmanını ya da konserini bu düzen üzerinden yapan etkinlikler gerçekleşecek. Sokakta defileler düzenlenecek, insanlar gözlüklerini takıp hem o defileyi takip edip, hem de oradaki beğendikleri ürünleri satın alabilecekler, sanal eldivenler sayesinde metaverse üzerinden market alışverişini yapabileceğiz. Ürünlere dokunup onları sepetimize koyacağız, sonrasında ödemeyi yapıp, gerçek hayatımızdaki evimize ürünlerimizi sipariş edebileceğiz. Yine aynı şekilde üniversiteler eğitimlerini bu dünya üzerinden sunabilecekler. Dünyanın hangi coğrafyasında olursak olalım istediğimiz üniversitenin derslerini izleyebileceğiz.  Bildiğim kadarıyla Amerika’daki Stanford Üniversitesi böyle bir uygulamayı başlattı.   İşte tüm bunlara baktığımızda metaverse kavramı arsalardan öte bize çok güzel eş fırsatlara katılma şansı sunuyor, değerli olan tarafı da bu.” dedi.

“Markalar ve insanlar için Metaverse şu an için aynı çizgide”

Fiziksel dünya ile sanal dünyanın birleştiği bir nokta olan metaverse kavramının yolunun çok açık olduğuna dikkat çeken STANDBY ME Ajans Başkanı Can Yurdakul da konuşmasının ikinci bölümünde; “Tarihe not düşülen bir dönemdeyiz, markalar olarak, kullanıcılar olarak aynı çizgide bu yeni sistemi keşfediyor, öğreniyor, geliştiriyoruz önümüzde uzun bir yolculuk var.   Metaverse’ün bir gelecek olduğu kesin, avatarla olan bir yaşamdan bahsediyoruz” dedi. 

“Metaverse merkeziyetçilik kavramını ortadan kaldıracak” 

Ödüllü Yazar, Podcaster Konuşmacı ve Girişimci Bora Özkent’te konuşmasının ikinci bölümünde metaverse ve merkeziyetçilik ilişkisine dikkat çekti. Metaverse kavramı ile yaşadığımız dünyadaki merkeziyetçilik anlayışının ortadan kalkacağını savunan Özkent, bu konu hakkında görüşlerini şu sözlerle aktardı: “İnternetle tanıştığımızda bu mecranın sosyal medyaya dönüşebileceğini, ya da Facebook üzerinden evlenebileceğimizi düşünemezdik. Metaverse dünyasının da bu anlamda neye ve nasıl gelişeceğine dair tam bir bilgimiz elbette yok. Ama bu dünyada kuralların olmayışı, insanların kendi kurdukları hayal güçlerinin bir ürünlerinin yansıması oluşu merkeziyetçilik kavramını ortadan kaldıracak. Eskiden bir oyun oynarken kuralı oyunu yazan firma belirlerdi. Metaverse düzeninde belirleyici insanın kendisi olacak. Bu nedenle ben ilerde ülke kavramının olmayacağını düşünüyorum. İnsanlar kendine uygun yaşam alanları yaratacak, ülkeler kuracak ya da yaşamak istedikleri ülkeleri kendileri belirleyecek.”

5 ülkeden ve Türkiye’den 30 ilden 600’den fazla kişinin online olarak takip ettiği webinar, izleyicilerden gelen soruların cevaplanması ile sona erdi.